وضعیت پرستاران درکشور

به گزارش پایگاه خبری سیده آمل: معاون پرستاری وزارت بهداشت در آستانه روز پرستار در مصاحبه با خبرنگاران، با اشاره به شعار امسار روز پرستار مبنی بر «مردم در قلب پرستاران؛ پرستاران در قلب مردم»، گفت: طی دو سال گذشته از واژه مردم بیشتر استفاده می‌کنیم چراکه شرط بقای همه حرفه‌ها مردم هستند؛ بنابراین باید ساز و کار و انرژی خود را برای سلامت مردم بگذاریم تا از خدمات ما راضی باشند. با این کار حتی مردم هم پیگر مطالبات ما خواهند بود چرا که از کیفیت خدمات رضایت دارند.

برداشتن موانع خدمتی راهکار ارتقای کیفیت خدمات پرستاری

او با تاکید بر اهمیت ارتقای کیفیت خدمات پرستاری، برداشتن موانع خدمتی را عاملی مهم برای دستیابی به این هدف دانست و افزود: گاهی اوقات که ضعفی در ارائه خدمات به وجود می‌آید، به دلیل موانع خدمتی است. برای ارائه خدمات مطلوب؛ مردم باید با پزشک و پرستاری در ارتباط باشند که باسواد و مهارت باشد؛ بنابراین ضعف در آموزش یک مانع خدمتی است و یا نسبت نیروی انسانی به گیرنده خدمت موضوع مهم دیگر است؛ اگر حجم کاری پرستار بالا باشد، ممکن است فرصت کمی هم برای ارائه خدمت باکیفیت داشته باشد؛ بنابراین گیرندگان خدمت که بخشی از آنها حتی سیاست‌ گذاران خارج از وزارت بهداشت باشند باید این مهم را درک کنند که اگر خدمت با کیفیت می‌خواهند باید پرستار و پزشک کافی داشته باشیم.

وی به ذکر مثالی پرداخت و گفت: یک معلم شاید بتواند یک کلاس درس ۸۰ نفره را هم اداره کند، اما قطعا کیفیت ارائه خدمت در مقایسه با آموزش به یک کلاس درس ۲۵ نفره متفاوت است. در حوزه پرستاری هم به همین صورت است؛ یک پرستار شاید بتواند شیفت شب خود را با ۱۵ بیمار هم سپری کند اما آیا همه این بیماران خدمت کافی دریافت کرده‌اند؟ پرستار هر چقدر هم که از خود گذشتگی کند و خدمات را ارائه دهد اما بعد از مدتی دچار مشکلات جسمی و روانی خواهد شد و پس از آن دچار فرسودگی شده و به دنبال آن کیفیت خدماتی که ارائه می‌دهد ممکن است کاهش یابد.

سازمان ها و نهادهای موثر تسهیلگر امور وزارت بهداشت باشند

عبادی تاکید کرد: در واقع افزایش بار کاری پرستار سبب می‌شود که او از گردونه ارائه خدمات با کیفیت موثر خارج شود و در عرض ۱۰ یا ۱۵ سال کار کردن خودش دچار انواع مشکلات و بیماری‌ها شود؛ بنابراین اگر قصد ارتقای کیفیت خدمات پرستاری را داریم باید کمک کنیم تا موانع خدمتی برداشته شود و همه این اقدامات به جهت رفاه حال مردم است و سایر سازمان‌ها و نهادهایی که در این بخش موثر هستند باید تسهیل‌گر امور وزارت بهداشت باشند.

بی توجهی به مراقبت پرستاری؛ بی توجهی به مردم هست

وی افزود: همه حِرَف حوزه سلامت یک تیم هستند و باید به تک‌تک آنها نگاه منصفانه داشته باشیم و هر فرد در جایگاه خود بتواند خدمت اثربخش ارائه کند و در عین حال از امکانات لازم هم منتفع شود. طی دو سال گذشته تکرار پربسامد اینکه مردم محور خدمات هستند به این جهت بود که غایت نهایی خدمت به مردم فراموش نشود و در عین حال سایر سازمان‌های تسهیل‌گر این بخش هم بدانند که هرگونه کوتاهی در این بخش، کوتاهی در حق مردم است.

گلایه های برحق پرستاران درحوزه پرداخت

معاون پرستاری وزارت بهداشت، ادامه داد: سعی کردیم طی دو سال گذشته وضعیت پرداخت‌ها به پرستاران را تا حدی اصلاح کنیم؛ علی‌رغم تلاش‌های ارزنده‌ای که انجام شده است اما کندی این نظام پرداخت منجر به این شده است که گلایه برحق همکاران ما پابرجا باشد؛ اما ما در تلاشیم تا این مشکلات برطرف شود و قطعا همکاران ما این درک متقابل را دارند که صبوری کنند و به ما مشورت دهند که شرایط روز به روز بهتر شود. ما دنبال این هستیم که فضای کاری برای همکاران پرستار از طریق تخصصی‌سازی خدمات افزایش یابد.

لزوم گسترش حضور پرستاران در جامعه

وی با اشاره به اهمیت حضور بیشتر پرستار در جامعه، اظهار کرد: فقط نباید خود را در چارچوب بیمارستان‌ها ببینیم؛ بلکه پرستار باید خدمات جامعه محور هم ارائه دهد؛ به عنوان مثال خدمات پرستاری مراقبت در منزل یک مدل از ارائه خدمت است که کمک می‌کند خدمت ارزان‌تر تمام شود که هم مردم و هم نظام سلامت از آن منتفع می‌شوند اما، در این بین سازمان‌ برنامه‌ و بودجه و سازمان‌های بیمه‌گر اگر تسهیل کنند که تعرفه مراقبت در منزل تصویب شود، تعداد بیشتری از مردم از خدمت استفاده می‌کنند و در عین حال در مورد بیماری‌های مزمن به جای آنکه بیمار در بیمارستان بستری شود که ریسک عفونت‌های بیمارستانی را هم افزایش می‌دهد، می‌توان در منزل شخصی خود بیمار از او مراقبت کرد.

وضعیت پوشش بیمه خدمات پرستاری درمنازل

عبادی درباره خدمات پرستاری در منزل، بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه، دولت و وزارت بهداشت مکلف شده است که با کمک سازمان‌های بیمه‌گر، خدمات پرستاری در منزل را تحت پوشش بیمه ببرد ولی تا این لحظه تحت پوشش بیمه نبود هرچند که تعرفه‌ها با مبالغ ریالی اندک، تعیین شده بود اما اینکه تحت پوشش بیمه باشد یک اتفاق خوب است.

وی افزود: مجوز ارائه خدمات پرستاری در منزل تنها به پرستاری داده می‌شود که پروانه صلاحیت حرفه‌ای داشته باشد؛ بنابراین تاکید ما این است که این خدمات را تنها از مراکز مجاز دریافت کنند تا اگر مشکلی پیش آمد بتوانند پیگیری کنند. لیست مراکز مجاز در هر استان در سایت دانشگاه علوم پزشکی منطقه موجود است.

کمبود جهانی نیروی پرستاری

عبادی با تاکید بر اینکه در آینده به تعداد پرستاران بیشتری نیاز داریم، بیان کرد: به دلیل سالمند شدن جمعیت و افزایش بیماری‌های مزمن چاره‌ای نیست که بخواهیم گستره خدمات سلامت را افزایش دهیم و خیلی از این خدمات را می‌توان بیرون از بیمارستان ارائه داد. البته این مشکل کمبود پرستار هم تنها مربوط به ایران نیست؛ در دنیا به ۳۴ میلیون پرستار نیاز است؛ درحالی که تعداد پرستاران موجود در دنیا ۲۸ میلیون نفر است و این موضوع در کشورهایی با جمعیت مسن‌تر این موضوع بیشتر به چشم می‌آید.

اضافه شدن ۲۰ مرکز آموزش پرستاری طی ۲ سال اخیر

وی راهکار برون‌رفت از این شرایط را اتخاذ سه راهکار مهم دانست و گفت: گام اول تربیت کافی نیروی انسانی است که منظور هم از نظر تعداد نیرو و هم کیفیت آموزش است. طی دو سال گذشته نزدیک به ۲۰ دانشکده یا مرکز آموزشی عالی پرستاری جدید تاسیس شده است و از ۱۹۶ مرکز به ۲۱۲ مرکز یا دانشکده پرستاری در کشور رسیدیم که دانشجوی پرستاری تربیت می‌کنند و از حدود ۷۰۰۰ دانشجوی پرستاری در سال ۱۳۹۹ به ۱۰۵۰۰ دانشجوی رشته پرستاری رسیده‌ایم که با احتساب دانشجویان اتاق عمل و هوشبری این عدد تقریبا نزدیک به ۱۴ هزار نفر رسیده است؛ بنابراین با توجه به احساس نیاز خود، شتاب تربیت نیرو را ایجاد کردیم اما خروجی این تصمیمات مربوط به چهار سال آینده آن است.

افزایش ظرفیت دانشجویان دکتری

معاون پرستاری وزارت بهداشت بر اهمیت حفظ کیفیت آموزش پرستاران تاکید کرد و افزود: برای این مهم یکی از شروط اصلی افزایش ظرفیت اعضای هیئت علمی است. در دو جذب اخیر نسبت به سایر گروه‌های سلامت در گروه پرستاری سهم بیشتری برای جذب داشتیم که البته در میانگین کشوری در بحث نسبت استاد به دانشجو در پرستاری عقب‌ماندگی داریم. با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ظرفیت دانشجویان دکتری را افزایش دادیم تا این عقب‌ماندگی جبران شود. در عین حال در شرف انجام پروژه‌ای تحت عنوان «هیئت علمی» وابسته هستیم؛ به این ترتیب که بتوانیم از ظرفیت کارشناسان ارشد پرستاری که در محیط‌های بالینی مشغول به کار هستند، استفاده کنیم.

وضعیت پرستاران درکشور

وی افزود: از سوی دیگر باید ظرفیت استخدام‌ها افزایش پیدا کند که سازمان‌های بیرون از وزارت بهداشت باید به این امر کمک کنند. در جذب اخیر وزارت بهداشت، مجوز جذب پرستاران را فقط به بیمارستان‌های تازه تاسیس دادند؛ این درحالی است که تعدادی خروجی نیروی پرستاری به دلیل بازنشستگی، مهاجرت یا هر دلیل دیگری داریم و باید این موضوع دیده شود که حداقل متناسب با خروجی نیرو، ورودی هم داشته باشیم.

اهمیت حفظ نیروی انسانی

او نگهداشت نیروی انسانی را اقدامی مهم خواند که باید برای آن فکر شود و تصریح کرد: پرستاری که جذب می‌شود باید انگیزه ماندن در سیستم و خوب کار کردن داشته باشد که این کار می‌تواند از مسیرهای مختلفی مانند توانمندسازی، برگزاری دوره‌های آموزشی، تخصصی‌سازی پرستاری، موضوعات مرتبط با معیشت و … دنبال شود.

نگاه به این مقوله و ارتقای نظام پرداخت در مجموعه نظام سلامت یکی از شاه‌کلیدهای اصلی است که اگر به آن کم‌توجهی شود، این کم‌توجهی تنها متوجه پرستاران نیست و ارائه کیفیت مناسب به مردم را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع فشارکاری بالا سبب خستگی پرستار می‌شود که ناخواسته خدماتی که ارائه می‌دهد را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عبادی تاکید کرد: برای تربیت نیروی انسانی سالی ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش ظرفیت داشتیم؛ ولی برای جذب نیروی انسانی باید بیش از این به موضوع اهمیت دهند. در عین حال در مورد پرداخت‌ها هم باید این کار به موقع و به میزان درستی انجام شود.

۲۱۰ هزار پرستار شاغل بکار درکشور

وی درخصوص خروج نیروهای پرستاری از چرخه ارائه خدمت، گفت: الان ۲۱۰ هزار نفر گروه پرستاری در حوزه درمان کشور در بالغ بر ۱۰۵۰ بیمارستان شاغل داریم. چون طی پنج سال گذشته آمار استخدام افزایش یافته است، همکارانی که سابقه کمتر از ۱۰ سال دارند تقریبا نیمی از نیروهای ما را تشکیل می‌دهند و همکارانی که بالای ۲۵ سال سابقه دارند کمتر از ۷ درصد نیروها را تشکیل می‌دهند؛ اما کم‌کم موعد بازنشستگی این افراد هم می‌رسد و از کار خارج می‌شوند.

آمار۱۵ درصدی ترک کار پرستاران زن

وی افزود: آنطور که از همکاران معاونت توسعه وزارت بهداشت شنیده‌ام تقریبا در مجموعه نظام سلامت سالانه حدود ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر شامل پزشک، کارمند عادی،‌ پرستار و … بازنشسته می‌شوند. برخی دیگر از پرستاران هم ممکن است پس از پایان طرح میل به اشتغال نداشته باشند؛ چراکه پرستاری یک حرفه سخت و پرمشقت است و شیفت‌های طولانی دارد؛ این درحالی است که عمده همکاران ما هم بانوان هستند و شاید به دلایلی بعد از مدتی نخواهند کار کنند و ترک خدمت کنند که آماری حدود ۱۵ درصدی دارند.

او درباره روند مهاجرت پرستاران، توضیح داد: آماری که منتشر می‌شود دقیق نیست چون طبق اعلام همکاران سازمان نظام پرستاری ماهانه ۱۰۰ نفر برای گرفتن گواهی گوداستندینگ اقدام می‌کنند اما آیا همه این افراد از کشور با ویزای کاری خارج می‌شوند یا خیر؟ نمی‌دانیم. موضوع مهاجرت بنابه نیاز همه کشورها به نیروی پرستاری امری غیرطبیعی نیست اما افزایش آن می‌تواند غیرطبیعی تلقی شود.

تمایل پرستاران به اشتغال در شهرهای کوچکتر

وی مشکلات معیشتی بویژه در حوزه مسکن را از مشکلات دیگر پرستاران معرفی کرد و گفت: گران شدن مسکن سبب شده است که میل ماندن در شهرهای بزرگ برخلاف سابق کاهش یابد و پرستاران مایل به کار در شهرهای کوچک‌تر باشند که آنجا هم ظرفیت برای همه عزیزان وجود ندارد.

وی تاکید کرد: همکاران سازمان نظام پرستاری و خانه پرستار و سایر انجمن‌های علمی باید علاوه بر مطالبه‌گری، همکاری کنند تا مشکلات برطرف شود و مردم از کمبود خدمات سلامت متضرر نشوند.

تاخیرهای ۶ تا ۸ ماهه در پرداختی ها

عبادی با بیان اینکه تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تقریبا دو سال است که اجرا می‌شود، اظهار کرد: به دلیل موضوعات اقتصادی شاید نتوانسته باشیم رضایت کامل همکاران را جلب کنیم و مقداری به لحاظ پرداخت هم عقب‌ماندگی مزمن داریم که به طور متوسط تعرفه بین ۶ تا ۸ ماه با تاخیر پرداخت می‌شود؛ البته در برخی شهرها این تاخیر در حد یک یا دو ماه است اما در برخی شهرها هم هشت ماه است که ما عدد میانگین را اعلام کردیم. در این زمینه سازمان‌های‌ بیمه‌گر باید کمک کنند تا پایه K پرستاری یا ارزش نسبی و ضرایب ریالی و تعداد بسته‌های ما افزایش یابد. برخی از گلایه‌های همکاران به حق است که باید اصلاح شود.

وی افزود: در دستورالعمل جدید در نقاطی مانند اتاق عمل، اورژانس و دیالیز ترمیم تعرفه صورت گرفته است و برای سال بعد هم شورای عالی بیمه جلسات کارشناسی خود را آغاز خواهد کرد تا اتفاقات بهتری در سال آینده در این حوزه بیفتد.

سیاست جدید وزارت بهداشت برای افزایش ماندگاری نیروها

معاون پرستاری وزارت بهداشت، اظهار کرد: میانگین گروه پرستاری به تخت ۱.۲ است که استاندارد آن ۱.۸ است؛ ولی در برخی شهرها شاید این عدد ۰.۷ یا ۰.۶ هم باشد. دستور شخص وزیر بهداشت این بوده است که برای بیمارستان‌های جدیدالتاسیس به فکر مسکن کارکنان و پرسنل هم باشیم تا بتواند ماندگاری در مجاورت بیمارستان‌ها را افزایش دهد.

فرسودگی پرستاران به علت حجم کاری بالا

او با تاکید بر اهمیت افزایش مجوزهای جذب پرستاران، تصریح کرد: وزارت بهداشت طی چند نوبت این درخواست را مطرح کرده است. درخواست ما ۷۵ هزار نفر برای کل نظام سلامت است که معمولا ۴۰ تا ۴۵ درصد مربوط به حوزه پرستاری می‌شود و اگر مجوزها را به همه بیمارستان‌ها بدهند، خوب است. بیشترین علت فرسودگی پرستاران به خاطر کمبود نیروی انسانی است که اگر جذب افزایش یابد فشار کاری نیروها هم کمتر می‌شود. از طرفی باید به پرستاری به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور، نگاه ویژه داشته باشند.

وی افزود: آزمون استخدامی اخیر وزارت بهداشت در مهرماه برگزار شد و احتمالا همین روزها اعلام نتایج اولیه صورت می‌گیرد تا فرایند گزینش و جذب آغاز شود. سهم استخدام گروه پرستاران از این آزمون استخدامی ۱۲ هزار نفر بود که ۱۰ هزار نفر در بخش درمان و ۲ هزار نفر در بخش بهداشت و پیش‌بیمارستانی می‌توانند جذب شوند.

نهایی شدن پرونده ۷۰ پرستار مدافع سلامت

او درباره شهدای پرستاری مدافع سلامت دوران کرونا، گفت: تقریبا ۳۲۰ پرونده نهایی شده است که حدود ۷۰ پرونده مربوط به پرستاران است.

وضعیت پرستاران درکشور