آژانس: فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق مفاد برجام محدود شده است

به گزارش پایگاه خبری سیده آمل ، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی خود که روز جمعه به اعضای شورای حکام ارائه شده بار دیگر تأیید کرده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق محدوده‌های مشخص‌شده در توافق هسته‌ای این کشور با گروه ۱+۵ بوده است.

به گزارش رویترز، آژانس همچنین در این گزارش تصریح کرده که میزان ذخائر آب سنگین ایران نزدیک به سقف تعیین‌شده در برجام است.

این دومین گزارش فصلی آژانس بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است که توافق هسته‌ای با ایران را «بدترین توافق به دست‌آمده از طریق مذاکره» خوانده است.

در این گزارش تأکید شده میزان ذخائر اورانیوم کم‌غنای ایران تا تاریخ ۲۷ مه ۷۹.۸ کیلوگرم است که بسیار پایین‌تر از ۲۰۲.۸ کیلوگرم سقف تعیین‌شده در توافق هسته‌ای است. ضمن اینکه میزان غنی‌سازی ایران از محدوده ۳.۶۷ درصد مورد توافق در برجام بالاتر نرفته است.

گزارش نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل به علاوه حاکی است میزان ذخائر آب سنگین ایران در تاریخ ۱۶ مه برابر با ۱۲۸.۲ تن است که اندکی کمتر از سقف ۱۳۰ تن معین‌شده در توافق هسته‌ای است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های قبلی خود نیز پایبندی ایران به مفاد توافق برجام را تأیید کرده است.

متن کامل این سند به شرح زیر است:

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱  (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که “راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده در چارچوب برجام را برعهده گیرد. در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ ، مدیر کل آژانس ۹ سند، که به تایید همه اعضای کمیسیون مشترک رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را در اختیار اعضا گذاشت.

۴. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۹.۲ میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال ۲۰۱۷ برای ۶.۲ میلیون یورو از ۹.۲ میلیون یوروی مورد نظر به کمک‌های فرابودجه‌ای نیاز است. تا تاریخ ۲۴ مه ۲۰۱۷، مبلغ ۷.۳ میلیون یورو از این کمک‌های فرابودجه‌ای برای تأمین هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۷ و بعد از آن در دسترس بود.

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران را به نحو مشخص شده در مدالیته‌‌های برجام را بی‌طرفانه و منصفانه راستی آزمایی و نظارت کرده است. آژانس موارد مربوط به این دوره زمانی را از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

C.1 . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).

۷. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند (بند ۱۵). ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۱۷ به اطلاع آژانس رساند که متصدی کارخانه تولید آب سنگین اراک قصد دارد این کارخانه را به منظور تعمیراتی در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۱۷ تعطیل کند. آژانس در تاریخ ۱۶ مه ۲۰۱۷ تأیید کرد که این کارخانه تعطیل شده و ذخائر آب سنگین ایران ۱۲۸.۲ متریک تُن رسیده بود. در سراسر مدت گزارش‌دهی، ایران هیچگاه بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشت (بند ۱۴). 

۸. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱).

C.2 . فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

۹.  در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام(بند ۲۷). به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد ۴۸ سانتریفیوژ IR-1 را از بین سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب IR-1 نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).

۱۰. ایران به غنی سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ را انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۱.  تا تاریخ ۲۷ می ۲۰۱۷  آژانس راستی آزمایی و نظارت کرد که ایران اورانیوم تضعیف شده را از طریق خطوط فرآوری در تاسیسات پودر غنی‌شده UO2 (EUPP) خوراک‌دهی کرد تا زمانی که مواد خروجی در سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر قرار گرفت. طی همان دوره، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران اورانیوم غنی‌شده در مواد خروجی حاصل را به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رقیق‌سازی کرد.

۱۲. در تاریخ ۲۷ می ۲۰۱۷، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران ۳۵.۷ کیلوگرم اورانیوم را به سطح اورانیوم طبیعی در فرم UO2 غنی شده تا U-235 3.67درصد رقیق سازی کرد که از خطوط فرآوری در EUPP در آوریل ۲۰۱۶ بازیابی کرده بود.

۱۳.   طی دوره گزارش، ذخایر کلی اورانیوم غنی شده ایران از ۳۰۰ کیلوگرم UF6 غنی شده تا U-235 3.67درصد (یا معادل آن در فرم‌های شیمیایی مختلف) تجاوز نکرد (بند۵۶). مقدار ۳۰۰ کیلوگرم UF6 معادل ۲۰۲.۸ کیلوگرم اورانیوم است.

۱۴. در ۲۷ می ۲۰۱۷، مقدار اورانیوم غنی شده ایران تا U-235  ۳.۶۷ درصد ۷۹.۸ کیلوگرم بر اساس برجام و تصمیمات کمیسیون مشترک بود.

۱۵. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده شده‌اند (بند ۴۶)، که تعداد ۱۰۴۲ سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند و دو سانتریفیوژ IR-1 به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب هستند. ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ‌گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).

۱۶. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰) آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱). آژانس همچنین دسترسی منظم به FFEP شامل دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس را ادامه داد. (بند۵۱)

۱۷. ایران فعالیت‌های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلند مدت  غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است (بند ۵۲).

۱۸. در تاریخ ۳۰ مه ۲۰۱۷، آژانس تأیید کرد که تمامی عناصر سوختی بدون تابش رآکتور تحقیقاتی تهران در ایران میزان دوز اندازه‌گیری شده کمتر از یک rem بر ساعت داشتند.

۱۹. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و درباره ساخت تأسیسات جدیدی بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.3.  – تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۲۰-  هیچ اورانیوم غنی شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه غنی سازی انباشت نشده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است.

۲۱-  ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است. آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند تولید نکرده است.

۲۲-  همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

۲۳. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود  (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است. (بند ۶۷.۲)

۲۴. ایران کماکان به آژانس اجازه داده – تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی – بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان  نظارت نماید. (بند ۶۸) همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارائه کرده است (بند ۶۹).

E. سایر اطلاعات مرتبط

۲۵. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌های هسته‌ای و دیگر مکان ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

۲۶. راستی آزمایی و پایش آژانس در خصوص دیگر تعهدات هسته‌ای برجامی ایران شامل موارد آورده شده در بخش‌های D، E، S و T از ضمیمه ۱ برجام ادامه دارد.

۲۷. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است (برجام، ضمیمه چهار – کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶).

F. خلاصه

۲۸. آژانس به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان‌ها اعلام شده ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه  دارد.
29. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.
30. مدیرکل به گزارش دهی به‌صورت مقتضی ادامه خواهد داد.