۱۲ شهریور؛ سالمرگ الگوی برتر نسل جوان در پژوهش

 ۱۱۵ سال پیش در روز سوم اسفندماه در شهر تفرش “پدر علم فیزیک ایران” متولد شد که توانست در عمر ۸۹ ساله خود به یکی از موثرترین افراد کشور تبدیل شود.

پروفسور سید محمود حسابی چهار سال اول دوران کودکی‌اش را در تهران سپری کرد، سپس به همراه والدین و برادرش عازم شامات شد. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارت‌های دوری از میهن، در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد.

او در سن ۱۷ سالگی لیسانس ادبیات و در سن ۱۹ سالگی لیسانس بیولوژی را اخذ کرد و پس از آن در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فرانسوی مهندسی در بیروت فارغ‌التحصیل شد؛ او همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره‌شناسی به تحصیلات دانشگاهی پرداخت.

“پدر مهندسی نوین ایران” در دانشگاه سوربن فرانسه، در رشته فیزیک به تحصیل و تحقیق پرداخت و توانست در سال ۱۹۲۷ میلادی (در سن ۲۵ سالگی) سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را، با ارائه رساله‌ای تحت عنوان «حساسیت سلول‌های فتوالکتریک» با درجه عالی دریافت کند.

او در سال ۱۳۱۰ انجمن فیزیک ایران را تشکیل داد و از همان زمان به عضویت انجمن فیزیک اروپا، امریکا، فرانسه و آکادمی علوم نیویورک درآمد.

در سال ۱۳۱۴ عضو پیوسته فرهنگستان ایران شد و علاوه بر آن عضو شورای عالی فرهنگ، عضو انجمن اصطلاحات علمی، رئیس پژوهش فضای ایران در هنگام تشکیل آن و رئیس انجمن ژئوفیزیک ایران به هنگام تشکیل آن بود.

او بیش از ۶۰ سال به آموزش فیزیک اشتغال داشت؛ وی نکته‌سنجی، واقع‌نگری، ژرف نگری علمی و تعمق و تفکر علمی را در جامعه علمی ایران پایه‌گذاری کرد و از طرفی در عمر طولانی و موثرش به تربیت مستقیم چند هزار مهندس، استاد و دبیر فیزیک، پایه‌گذاری چند نهاد علمی و فنی، تالیف و انتشار چندین کتاب و مقاله علمی نیز پرداخت.

در سال ۱۳۶۶ در کنگره شصت سال فیزیک که به مناسبت بزرگداشت استاد حسابی برپا شد، از خدمات او به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی به عمل آمد.

از کارهای مهم پروفسور حسابی می‌توان به نخستین نقشه برداری از راه ساحلی سراسری بندرهای میان خلیج فارس، نخستین راه تهران به شمشک، ساختن نخستین رادیو در کشور، بنیانگذاری موسسه ژئوفیزیک، تاسیس سازمان انرژی اتمی، ایجاد نخستین دستگاه هواشناسی، پایه‌گذاری انجمن موسیقی ایران، عضویت در تأسیس فرهنگستان زبان ایران، تدوین قانون تاسیس دانشگاه، تشکیل موسسه استاندارد، پایه‌گذاری نخستین مدرسه عشایر در ایران در لرستان، پایه‌گذاری مرکز مخابرات اسدآباد، تاسیس نخستین مرکز مدرن تعقیب ماهواره در شیراز، نصب و راه‌اندازی نخستین دستگاه رادیولوژی در ایران، تاسیس نخستین بیمارستان خصوصی در تهران به نام بیمارستان گوهرشاد، تاسیس مرکز عدسی‌سازی در دانشکده علوم تهران و ایجاد نخستین رصدخانه جدید در ایران اشاره کرد.

علاوه بر افتخارات ملی، دکتر حسابی موفق به دریافت بالاترین نشان علمی فرانسه یعنی لژیون دونور شد و درسال ۱۹۹۰ نیز به عنوان «مرد اول علمی جهان» برگزیده شد.

در کنار مباحث علمی، پروفسور حسابی در عالم سیاست نیز حضور پررنگی داشت، به گونه‌ای که در سال ۱۳۳۰ و در دولت دکتر مصدق به وزارت فرهنگ ایران منصوب شد و پس از دوره وزارت به مجلس سنا راه یافت و تا سال ۱۳۴۲ در این سمت باقی ماند.

او همچنین عضو هیاتی بود که از شرکت نفت انگلیس خلع ید کرد و نخستین رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران شد.

دکتر حسابی در تاریخ ۱۲ شهریورماه سال ۱۳۷۱ به هنگام معالجه قلب در بیمارستان قلب دانشگاه ژنو درگذشت.

اندک زمانی پس از مرگ دکتر حسابی در سال ۱۳۷۲، خانه او تبدیل به موزه‌ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ها و تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی و متن نطق‌ها و نوشته‌ها، از جمله پژوهش‌های مربوط به بی نهایت بودن ذرات، به نمایش گذاشته شده‌ است.

انتهای پیام